Fotoğraf: Hasankeyf'te Akkoyunlu Zeynel Bey Türbesi. Akkoyunlular 15. yüzyılda kurulmuş bir Türkmen (Oğuz) devletidir. Horasan'dan Fırat Irmağı'na ve Kafkas Dağları'ndan Umman Denizi'ne kadar uzanan topraklarda egemen olmuşlardır. 1462-1482 yıllarında Hasankeyf’e tam hakim olmuşlardır. Bu dönem içinde Hasankeyf’te bıraktıkları tek eser Dicle Nehrinin kuzey yakasında Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın oğlu Zeynel Bey Türbesi’dir. Eser dıştan silindirik, içten sekizgen yapıdadır. Türbenin silindirik gövdesi üzerinde turkuvaz ve lacivert, sırlı tuğla ile dört kuşak oluşturulmuştur. Birinci kuşakta "ALLAH", ikinci ve üçüncü kuşaklarda baş kısmında "AHMET" devamında ise "MUHAMMED" dipteki son kuşakta ise "ALİ" isimleri yazılmıştır.
Hem kapı hem de güneydeki pencere aynı renkteki sırlı tuğlalar kullanılarak süslenmiştir. Eser orta Asya Türk İslam mimarisinin tipik özelliklerini göstermektedir. Yapının birçok yerinde, sırlı tuğlaların söküldüğü, kasıtlı bir tahribatın yapıldığı göze çarpıyor.
Üst kubbesinde aynı tarzda süslerin izleri hala mevcuttur. Üst kubbedeki çatlakların gittikçe açıldığı ve yıkılma tehlikesi arz ettiği görülmektedir. Ilısu Barajı tamamlandığında tamamen Dicle Nehri'nin sularının derinlerinde kalması bekleniyor... Hasankeyf batsın mı, bir tarih ve turizm merkezi mi olsun? Bugünlerde bir yandan baraj yapımı, bir yandan da restorasyon çalışmaları tüm hızıyla sürüyor...
Akkoyunlu Devleti’nin kurucusu, Kutlu Bey'in küçük oğlu Kara Yülük Osman Bey, önce Memlûk sultanının hizmetine girdi. 1400'de Timur'un Anadolu’ya girişine destek verdi ve bu hizmetine karşılık Malatya'yı, 1402'de Ankara Savaşı'ndaki desteğine karşılık da Diyarbakır bölgesini aldı. 1403'te de Diyarbakır'da hükümdarlığını ilan etti.
Sağdaki ve alttaki fotoğraflar: Semerkant Registan (Kum ülkesi) meydanında Serdar (Şer-dor: Arslanlı kapı) Medresesi kubbesi. 1001 gece masallarına ilham kaynağı olan muhteşem Türk İslam mimarisi. 17. yüzyılda Yalangtuş Bahadır emriyle mimar Abdülcabbar tarafından yapılmış. Bizim Yıldırım Bayezid'e karşı fillerin yardımıyla kazandığı Ankara Savaşıyla Topal Timur, Aksak Timur olarak bildiğimiz, dünyada ve Orta Asya'da Muhteşem Timur (Temür, Demir) olarak bilinen Timur'un türbesi de Semerkant şehrinde üç büyük Türk İslam medresesini bir arada barındıran Registan meydanındadır. Hani ninemin anlattığı masallarda evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, deve tellal iken, pire berber iken, ben dedemin beşiğini tıngır mıngır sallar iken, peri padişahının kumların arasında altın zümrüt ve kıymetli taşlardan gece cinlerine perilerine yaptırdığı saraylar gibi...
